Năm 2008, người dân xã Phước Bình phát hiện con bò tót đực cường tráng từ đại ngàn về làng, đeo bám theo những con bò cái của người dân thả rông ở khu vực nương rẫy dưới chân núi Tà Nin, thuộc Vườn quốc gia Phước Bình.
Kết quả của những cuộc tình “vụng trộm” giữa bò tót rừng với bò nhà đã cho ra đời hơn 20 con bò tót lai vượt trội về thể trọng và có các đặc điểm về màu lông, sừng... rất giống “bố”.
Để duy trì và phát triển nguồn gien quý hiếm này, đầu năm 2012, Sở KH-CN hai tỉnh Ninh Thuận và Lâm Đồng thống nhất mua lại 10 con bò tót lai của người dân và tạo vùng khoanh nuôi phù hợp với môi trường sống của bò tót để thực hiện đề tài khoa học nghiên cứu giám định di truyền và đánh giá khả năng phát triển của bò lai F1 giữa bò tót (bos gaurus) và bò nhà (bos taurus) tại Vườn quốc gia Phước Bình. Đề tài liên tỉnh này được thực hiện với kinh phí hơn 1,9 tỉ đồng. Các kết quả nghiên cứu và tài sản của đề tài nêu trên đã bàn giao cho Trung tâm ứng dụng KH-CN Lâm Đồng để tiếp tục kế thừa chủ trì thực hiện đề tài cấp quốc gia “Khai thác và phát triển nguồn gien bò quý hiếm tại vùng giáp ranh 3 tỉnh Ninh Thuận - Lâm Đồng - Khánh Hòa” với tổng kinh phí hơn 3 tỉ đồng; đến tháng 6.2019 thì kết thúc đề tài.
Chiều 28.9, chúng tôi thật bất ngờ khi chứng kiến đàn bò tót lai (5 con đực, 5 con cái) gầy ốm bất thường, không còn hung dữ như trước đây, mỗi khi thấy người lạ vào khu vực trang trại. Ông Nguyễn Văn Vinh, người được thuê chăm sóc đàn bò tót lai, cho biết đã làm việc trong trang trại chăn nuôi bò tót hơn 2 năm. Công việc hằng ngày của ông Vinh là bỏ 8 bó rơm khô vào khu vực chuồng trại và bơm nước vào máng để đàn bò tót ăn uống. Mỗi tháng ông Vinh nhận được 4 triệu đồng.
Theo ông Vinh, trước đây Ban quản lý dự án thuê 2 ha đất nông nghiệp để làm trang trại (1 ha trồng cỏ; 1 ha để cho đàn bò di chuyển), nhưng do không có tiền thuê nên người dân lấy lại đất và chỉ cho mượn khoảng 500 m2 đất làm chuồng nhốt chúng lại, kiểu như nuôi heo công nghiệp.
“Mỗi tháng có người ở trên Lâm Đồng gọi về hỏi thăm có còn rơm khô để gửi tiền về mua; rất ít người về thăm trang trại này”, ông Vinh nói và cho biết hơn 2 năm nay đàn bò lai chỉ ăn toàn rơm khô, nên ốm trơ xương (?). Sau hơn 6 năm thực hiện đề tài, đàn bò tót lai F1 này không sinh sản được thế hệ F2.
Ông Nguyễn Như Chương, Giám đốc Trung tâm ứng dụng KH-CN Lâm Đồng, cho biết sau khi kết thúc đề tài, đơn vị cũng đã có tờ trình gửi các cơ quan cấp trên để bàn giao nhưng thủ tục đến nay mới xong và đã nghiệm thu, dự kiến tháng 10.2020 này sẽ bàn giao cho Vườn quốc gia Phước Bình.
Từ khi kết thúc đề tài, kinh phí duy trì, chăm sóc đàn bò cũng không còn. Trung tâm phải tự cân đối nguồn kinh phí của đơn vị bình quân 10 triệu đồng/tháng để thuê người chăm sóc, nuôi dưỡng và mua thức ăn cho bò. Ngoài ra, hằng tháng, trung tâm còn 2 - 3 lần cử bác sĩ thú y xuống kiểm tra, chăm sóc sức khỏe cho đàn bò. “Không có chuyện bò bị ốm trơ xương đâu. Bò tót to lớn, 1 con nhỏ cũng 400 - 500 kg, còn con lớn thì lên đến 700 - 800 kg nên nhìn thấy như vậy là gân bò nó cuồn cuộn chứ không phải là ốm đâu. Muốn biết ốm hay mập phải có chuyên gia”, ông Chương nói.